Korunmak için sadece maske takmak yeterli değil

Yapılan çalışmalarda kapalı alanlarda Kovid19 bulaşının açık alanlara göre 18,7 kat daha fazla olduğu görüldü. 

Bu durum açık alanlarda maske takmanın Kovid19'dan korunmada fazladan sağlayacağı katkının çok olmadığına işaret ediyor. Maske kullanımı özellikle kapalı alanlarda Kovid19 bulaşmasını önlemek açısından önem taşıyor. Ancak sadece maske kullanımı Kovid19 bulaşmasını önlemek açısından yeterli değil.  

Kapalı ortamlarda sadece maske takma durumu değil içeride kalınan süre ve ortamın havalanması durumu da Kovid19 bulaşma riskini etkiliyor.

Maske kullanmanın yanı sıra kapalı ortamlarda bulunma süresinin azaltılması ve ortamın iyi havalandırılması da Kovid19 bulaşma riskinin azaltılması açısından önem taşıyor. Çünkü kapalı ortamlarda sadece maske takma durumu değil içeride kalınan süre ve ortamın havalanması durumu da Kovid19 bulaşma riskini etkiliyor. Yapılan bir çalışmada sınıflarda maske takıldığı ve pencerelerin %15'inin karşılıklı açıldığı durumlarda Kovid19 bulaş riskinin %1'in altında olduğu görüldü. Bu çalışmada sınıflarda kapalı ortamda kalma süresinin 2 saati aştığı durumlarda ise maske takılıp, takılmadığına bağlı olmaksızın Kovid19 bulaş riski %1'in üzerine çıktığı görüldü. (1) Bu nedenle kapalı ortamlarda pencerelerin karşılıklı açılarak etkili şekilde ortamın havalandırılması gerekiyor. Karşılıklı pencere açılamıyor ve tek yönlü pencere açılabiliyorsa fan kullanımı ile havalandırma etkinliğinin arttırılması sağlanabilir. Doğal havalandırmanın yeterli düzeyde sağlanamadığı durumlarda aktif karbon, ultraviyole, HEPA filtresi, fotokatalitik oksidasyon ya da iyonize hava temizleme araçlarının kullanımı ile iç ortamdaki havanın mikrobik kalitesinin iyileştirilmesi sağlanabilir. 

Havalandırmanın yanı sıra iç ortam hava kalitesinin diğer parametreleri de Kovid19 bulaşma riskini etkiliyor. Bir çalışmada ortam sıcaklığı ve rölatif nemin yüksek oluşunun Kovid19 bulaş riskini azalttığı sonucuna ulaşıldı. (2) Benzer şekilde dış ortam kirliliği parametrelerinden PM 2,5 değeri arttıkça Kovid19 bulaş riski artıyor. PM 2,5 değerlerinin yüksekliği hastalığın ağır geçirilmesi ve ölüm oranının da artmasına yol açabiliyor. 

Bu veriler maske kullanımının yanı sıra iç ortam hava kalitesinin arttırılmasının Kovid19'dan korunmada önemli olduğunu göstermekte. Bu nedenle sadece kişilerin maske takmasının sağlanması değil gerekli mühendislik tekniklerinin kullanımı ile iç ortam hava kalitesinin Kovid19 bulaşma riskini azaltacak şekilde iyileştirilmesi önem taşıyor.

Deniz Akgün
Halk sağlığı uzmanı

Kaynaklar
1.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969721028357?via%3Dihub 
2.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2210670721002274