Ülkemizde madde bağımlılığının giderek önem kazanan bir toplum sağlığı haline geldiğini gözlemliyoruz.
Ancak sorunun boyutlatını tam olarak ortaya koyabilecek bilgiere sahip olmadığımız bilinmektedir. Konuyla ilgili TBMM'de oluşturulan meclis araştırma komisyonu tarafından hazırlanan bir rapora göre madde bağımlı sayısı ve niteliği (çoklu kullanım, bulaşıcı hastalıklar vs) hakkında sağlıklı veri ve kayıt sistemimizin bulunmadığı belirtilmektedir. (1) Bununla birlikte ülkemizde bağımlılığın artmakta olduğu bağımlılık yaşının düştüğüne yönelik çeşitli gözlemler bulunuyor.
AMATEM MERKEZLERİ BAĞIMLILKLA MÜCADELEDE YETERSİZ KALIYOR
Özellikle AMATEM klinilerinde çalışan psikiatri uzmanlarının bu yöndeki bildirimlerinin dikkate alınması gerekiyor. Ayrıca ülkemizde bağımlıkla mücadele merkezlerinin sayısının, yatak kapasitesinin ve burada çalışan personel sayısının yetersiz kaldığı belirtiliyor. Yukarıda belirttiğimiz TBMM komisyonu raporunda Türkiye genelinde psikiyatri uzmanı sayısının yetersiz olmasının yanında sorunlu ve riskli olarak kabul edilen bağımlılık tedavisi alanının psikiyatri uzmanlarınca tercih edilmemesi sebebiyle, bağımlılık alanında çalışan sağlık personeli sayısı yetersiz olduğu görüşüne yer verilmiştir. Bu raporda psikiyatri uzmanı sayısının yanı sıra AMATEM merkezi sayısı ve dağılımının da yetersiz olduğu belirtilmektedir. Bu raporda AMATEM'lerin verdikleri hizmetlerin karşılığında sosyal güvenlik kuruluşundan aldıkları hizmet bedellerinin ödenmesiyle ilgili sıkıntılardan da bahsedilmektedir. Madde kullanımı ile ilgili sağlık personelinin Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında bildirim yükümlülüğünün bulunması, hasta mahremiyeti ile ilgili çeşitli sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmekte ve bu alanın, hizmet veren sağlık personeli tarafından sorunlu bir hizmet alanı olarak görülmesine neden olmaktadır. (1)
Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TÜBİM) tarafından 2011 yılında ülke genelinde lise 2. sınıf öğrencileri üzerinde yürütülen bir araştırmada madde kullanım oranı %1,0 olarak bulunmuştur. Bu çalışmada öğrencilerin herhangi bir yasa dışı bağımlılık yapıcı maddenin en az bir kere denenme oranının ise %1,5 olduğu belirlenmiştir. (2) Bu veriler ülkemizde madde bapımlılığının önlenmesine yönelik kapsamlı çalışmalara gereksinim bulunduğunu göstermektedir. Ancak madde bağımlılığının ülkemizde bir toplum sağlığı sorunu olarak ele alındığını ve tütün kullanımı dışındaki madde kullanım sorununa yönelik bilimsel temelli çalışmaların yürütüldüğünü söylemek olanaklı değildir.
TÜTÜN DIŞI MADDE KULLANIMININ ÖNLENMESİNE YÖNELİK TOPLUM SAĞLIĞI HİZMETLERİ YETERSİZ DURUMDA
Konuyla ilgili olarak Sağlık Bakanlığı 2012 yılı faaliyet raporunu incelemek yol gösterici olabilir. Bu raporda yıllara göre ülkemizde tütün kullanım oranları belirtilmekte, ancak tütün dışı madde kullanımın zararlarının azaltılmasına yönelik herhangi bir çalışmadan söz edilmemektedir. Bu raporda bağımlık tedavi merkezleri olan AMATEM'lerin yaptığı çalışmalardan bahsedilmediği gibi ruhsal bozuklukların rehabilitasyonu amacıyla faaliyet yürüten toplum ruh sağlığı merkezlerinin de madde bağımlılığını önlemeye yönelik yürüttüğü herhangi bir çalışmanın varlığından söz edilmemektedir. Sağlık Bakanlığı'nın 2012 yılı faaliyet raporunda madde bağımlılığı ile ilgili yürütülen çalışmalarla ilgili olarak yalnızca şu bilgilere yer verilmiştir: "Türkiye Alkol Kontrol Programı ve Eylem Planını hazırladık. Türkiye Alkol Kontrol Programı ile özellikle çocuk ve gençlerin alkolün zararlı etkilerinden korunması için toplumu bilinçlendirmeyi hedeflemekteyiz."
Deniz Akgün
Halk sağlığı uzmanı
Kaynaklar:
1) Madde kullanımı ve bağımlılığı ile kaçakçılığın önlenmesi alanlarında tespit edilen sorunlar ve çözüm önerileri. Meclis araştırma komisyonu raporu özeti. http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss323_rapor_ozeti.pdf
2) Türkiye uyuşturucu raporu, 2012. http://www.tubim.gov.tr/dosyalar/raporlar/Tubim_Raporu_2012.pdf
3) Sağlık Bakanlığı, 2012 yılı faaliyet raporu. http://www.sgb.saglik.gov.tr/content/files/FaaliyetRaporu2012/faaliyet/files/publication.pdf
Kayıtlar
