HPV aşısının kanserden ne kadar koruyucu olduğuna ilişkin bilimsel veriler henüz elimizde bulunmuyor.
Rahim ağzı kanserine yol açan risk faktörlerden birini HPV (insan papiolloma virüs) enfeksiyonu oluşturuyor. Ancak kanser birden çok faktörün etkisi ile ortaya çıkan bir hastalık. HPV enfeksiyonunun HPV aşısı önlenmesi ile kanser riskinde belirli bir azalma ortaya çıkacağı beklenebilir. Ancak bu risk azalışının ne miktarda olabileceği konusunda henüz yeterli veri bulunmuyor. Çünkü HPV aşısı 2005 yılında piyasaya çıktı.
HPV aşısının rahim ağzı kanserinden ne ölçüde koruyucu olduğu hakkında bilimsel bilgi genel toplumun aşılamasının üzerinden 30-40 yıllık sürenin geçmesi ile olanaklı olabilecek.
Kanser hastalığı oluşumunda etkili faktörlerle etkilenim sonrası uzun bir gizli dönemin ardından ortaya çıkan ve toplumda görülme sıklığı düşük olan bir hastalık. Bu özelliği nedeniyle rahim ağzı kanserinden korunma amacıyla uygulanan HPV aşısının ne ölçüde koruyucu olduğu bilgisi genel toplumun aşılamasının üzerinden 30-40 yıllık sürenin geçmesi ile yani ancak 2035-2040 yıllarında olanaklı olabilecek.
Her kadar 2021 yılında Lancet dergisinde yayınlanan bir araştırmanın sonuçları bazı basın organlarında HPV aşısının rahim ağzı kanserine karşı %90'a yakın oranda koruma sağladığı şekilde yorumlanmış olsa da (1) bu araştırmanın verilerinin de ancak 30 yaş altı nüfus için değerlendirme yapmaya elverdiğini göz önünde bulundurmak gerekir. Rahim ağzı kanseri için riskli yaş grubu ise 30-65 yaş arasıdır. Ülkemizde rahim ağzı kanseri taraması 30 yaşından sonra başlamaktadır.
HPV aşısının 30 yaş üzeri nüfus için rahim ağzı kanserinden ne ölçüde koruyuculuk sağlayabileceğine ilişkin ise her hangi bir veri yoktur. Lancet dergisinde 2021 yılında yayınlanan ve yukarıda belirttiğimiz araştırmanın verileri de 30 yaşa ulaşmış olan HPV aşılı grubun rahim ağzı kanserinden korunma hızının daha az olduğunu göstermiştir. (2) Bu durum araştırmadaki 1 numaralı kohortta 3 doz aşılı HPV aşılı olma durumunun 3 numaralı kohorta göre daha düşük olmasına bağlı olabileceği gibi 1 numaralı kohortun kanser gelişiminde rol oynayabilecek hormonal etkilere vs. daha uzun süre açık kalmasına da bağlı olabilir. Bu konuda yapılabilecek tek bilimsel açıklama HPV aşısının rahim ağzı kanserine karşı ne ölçüde koruyucu olduğu konusunda önümüzdeki yılların verilerini beklemek gerekeceği şeklindedir.
Bu bilginin anlamı şu ki; bugün HPV aşısı ile aşılanan bir kız çocuğunun rahim ağzı kanserine yakalanma riskinin ne ölçüde devam ettiği konusunda bugünün bilimsel verilerine dayalı olarak net bir şey söylenemiyor. Gerek sağlık meslek örgütleri ve sendikaların, gerekse de basında HPV aşısının ücretsiz uygulanması konusunda habercilik aracılığı ile savunuculuk yapılması aşamasında konunun bu açıdan da değerlendirilmesinde fayda var.
Dr. Deniz Akgün
Kaynaklar:
1. İngiltere'de araştırma: HPV aşısı, rahim ağzı kanserini yüzde 90'a yakın önlüyor
Kayıtlar
