Kontrollü normalleşme yaklaşmı Kovid19 olgu sayıları azaldıktan sonra eski normale geri dönülmesi olarak algılanabilir. Ancak salgının kontrol altına alınabilmesi için kontrollü şekilde eski normale geri dönülmesi değil yeni normalleşmeye yönelik adınların atılması gerekiyor.
Yeni normalleşmenin adımlarından daha önceki bazı yazılarımızda bahsetmiştik. Örneğin işyerlerinde alınması gereken önlemlerden söz ederken çalışanların işyerlerine Kovid19 önlemlerinin denetim altında olduğu servislerle taşınması gerektiğinden ve işyerlerinde taramalarla yeni olguların erken dönemde saptanması gerekliliğinin üzerinde durmuştuk. Bunun yanıra son zamanlarda Kovid19'un hava yoluyla bulaşmasına yönelik kanıtların arttığından ve hava yolu ile bulaşın önlenmesi için kapalı alanlarda iklimlendirme sistemlerinin mühendislik önlemleriyle yeniden oluşturulması gerekliliğinin altını çizmiştik.
Kontrollü normalleşme değil, yeni normalleşme
Yeni normalleşme çalışanlara yönelik etkin bağışıklama ve tarama çalışmalarının organize edilmesini ve yakınması olanlara kolaylıkla test yapılmasını sağlayacak sağlık organizasyonunun oluşturulmasını gerektiriyor. Çalışanların kendini iyi hissetmiyosa işe gelmemesinin sağlanmasını gerektiriyor.
Yeni normalleşme kavramı hastalığın bulaşmasını önlemeye yönelik çalışmaların, sağlık hizmetinin kapsamı dışında olduğu yaklaşımından vazgeçilmesini gerektiriyor.
Yeni normalleşme kavramı seyahat kısıtlamasının hastalık kontrolünün önemli bir ayağı oluşturduğunun dikkate alınmasını ve yurt dışından gelecek kişilere yönelik önlemlerin, kişilerin geldikleri ülkelerdeki hastalık riskinin değerlendirilmesi yoluyla belirlenmesini gerektiriyor. Çok sayıda kişinin kapalı ortamda bir araya geldiği alışveriş merkezlerinin yerine bakkalların ve pazar yerlerinin, 5 yıldızlı oteller yerine pansiyonculuğun desteklenmesini gerektiriyor. Ayrıca bu alanlarda denetimlerin arttırılmasını, hava yolu, damlacık yolu ve aynı yüzeye çoklu temastan kaynaklı risklerin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınmasını gerektiriyor. Kapalı alanlarda iklimlendimenin iç ortam havasının temiz hava ile değişimini sağlayacak şekilde yapılmasına yönelik mühendislik çalışmalarını gerektiriyor. Yeni normalleşme ülke içinde hastalık görülme sıklığının ve olası bulaş yollarının farklılaştığı iller, ilçeler, mahalleler ve çalışma alanlarına yönelik hastalık kontrol önlemlerinin farklılaştırılmasını gerektiriyor.
Hastalık bulaşının önlemesi de sağlık hizmeti olarak görülmeli
Yeni normalleşme kavramı hastalığın kişiden kişiye bulaşmasını önlemeye yönelik önlemlerin sağlık hizmetinin kapsamı dışında olduğu yaklaşımından vazgeçilmesini gerektiriyor. Toplu ulaşım sistemlerinde hastalığın bulaşmasını önlemeye yönelik yapısal düzenlemelerin yapılmasını ve bunların kontrolünü gerektiriyor. Bütün toplu ulaşım araçlarının iklimlendirme sistemlerinin belirli aralıklarla denetlenmesini ve bu alandaki çalışmaların sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılmasını gerektiriyor. Seyahatlarde ya da çalışma ortamlarında alınması gereken Kovid19 önlemlerinin kamu finansmanı tarafından desteklenmesini gerektiriyor. Uçak yolculuklarında yan koltukların biletlemeye açık bırakılmasının önlenmesini gerektiriyor.
Yeni normalleşme Kovid19 nedeniyle izole edilecek olguların ya da karantinaya alınacak temaslıların zararlarının tazmin edilmesini ve bu yolla kişilerin alınacak kontrol önlemlerine uyumunun kolaylaştırılmasını gerektiriyor. Uygun karantina koşullarını sağlayamayacak kişilerin kurumsal alanlarda karantinaya alınmasının sağlanmasını gerektiriyor. Karantinaya alınan kişilerin tamamına, sosyal güvenlik sisteminde kayıtlı olup, olmadıklarına bakılmaksızın işgöremezlik ödeneğinin sağlanmasını gerektiriyor.
Deniz Akgün
Halk sağlığı uzmanı
Kayıtlar
