Kovid19 ile mücadelede alınacak önlemlerin hastalıkla mücadelede benimsenen stratejiye göre değişiklik göstermesi gerekmektedir.
Kovid hastalığı ile mücadelede dışarıda tutma, eliminasyon, baskılama ve zarar azaltma stratejilerinden söz edilebilir.
Dışarıda tutma stratejisi adalar ya da şehir devletleri gibi hastalık kontrol çalışmalarının yürütüldüğü bölgenin izole coğrafik yer özelliği gösterdiği durumlar için kullanılabilmektedir. Burada özellikle de Kovid19 hastalığının sık görülmekte olduğu yerlere seyahat yasağı getirilmesi, gelenlere karantina uygulanması ya da PCR testi ile tarama yapılması gibi uygulamalardır. Eliminasyon stratejisinde ise bölge içinde Kovid19 hasta sayısının sıfıra indirilmesine yönelik önlemler öne çıkmaktadır. Bu kapsamda hastalığın sık görüldüğü dönemlerde seyahat ve sokağa çıkma kısıtlamalarına ek olarak Pcr testi ile yaygın taramaların yapılması, hastaların tespit edilmesi, hasta kişilerin temaslılarının karantinaya alınması bu stratejinin önemli yaklaşımlarını oluşturmaktadır. Çin'in 9 milyon kişinin yaşadığı Çingdao kentinde yeni Kovid19 olgularının görülmeye başlaması üzerine tüm şehrin kısa sürede Pcr testi ile taranması, bu stratejinin uygulanmasına yönelik çalışmalardan biri olmuştur. Okullar gibi toplu olarak bir arada bulunulan yerlerin açılması hastalık bulaşı açısından risk artışına yol açacağından, okulların açılmadan önce eliminasyon önlemlerine başvurulması uygun olacaktır.
Kovid19 hastalığı ile mücadelede kullanılan diğer bir stateji ise baskılama stratejisidir. Bu stratejide olgu sayılarının giderek azaltılması hedeflenmekle birlikte olgu sayısının sıfırlanmasını hedefleyen saldırgan önlemlere başvurulması tercih edilmemektedir. Son olarak başvurulabilecek diğer bir Kovid19 kontrol stratejisini ise zarar azaltma stratejisi oluşturmaktadır. Burada amaç olgu sayısını belirli bir sayının üzerine çıkmaması, hastanelerin hizmet kapasitesinin aşılmaması ve risk gruplarındaki kişilerin korunmasına önem verilmektedir. Zarar azaltma stratejisi sürü bağışıklığı olarak da bilinen kontrol yaklaşımına karşılık gelmektedir.
Bir ülkede ya da bölgede alınacak önlemler benimsenen kontrol stratejisi ile uyumlu olmak durumundadır. Hangi dönem ve bölgede hangi kontrol stratejisinin uygulanacağına karar verilmeden ya da özünde zarar azaltma stratejisinin yöntemlerine dayalı olacak şekilde hastane hizmetlerinin kapasitesinin aşılmamasını hedefleyen bazı önlemlerin alınmaya çalışılması Kovid19 salgını ile mücadelede bilimsel yöntemlerin kullanılamadığı anlamına gelmektedir.
Kaynak:
Elimination could be the optimal response strategy for covid-19 and other emerging pandemic diseases. https://www.bmj.com/content/371/bmj.m4907
Dr. Deniz Akgün
Halk Sağlığı Uzmanı
Kayıtlar
