Cezaevleri enfeksiyon hastalıkları riskinin yüksek olduğu yerlerdir. Artmış riskin nedenlerini kalabalık ortam, riskli davranışların olması, sağlık hizmetlerine ulaşım yaşanan sorunlar ve güvenlikle ilgili kaygıların sağlıkla ilgili kaygıların önüne geçmesi oluşturuyor.
Covid-19 salgının cezaevi üzerindeki etkilerini kontrol altına almak için bazı önlemlerin alınması önem taşıyor. Covid-19 hastalığının cezaevlerinde kontrolüne yönelik çalışmalar üç aşama halinde incelenebilir.
1) Covid-19 enfeksiyonunu cezaevine sokulmaması için yapılması gerekenler
2) Covid-19 enfeksiyonunun cezaevinde yayılımının engellenmesi için yapılması gerekenler
3) Covid-19 enfeksiyonunun cezaevinden dışarıya geçişinin engellenmesi için yapılması gerekenler
Yukarıda belirtilen her üç aşamada yapılması gereken çalışmaların anahtar unsurunu ise Covid-19 eylem planlarının hazırlanması oluşturmaktadır. Covid-19 eylem planında yukarıdaki hastalık kontrol stratejilerine yönelik önlemlerin belirlenmesi ve bu doğrultuda paydaşlarla koordineli çalışmaların yürütülmesi gerekiyor.
Covid-19'dan korunmak için eylem planlarının hazırlanması gerekiyor
Covid-19 enfeksiyonunu cezaevine sokulmaması için yapılması gerekenler
Hazırlanan cezaevi Covid-19 eylem planı içinde enfeksiyonun cezaevi içine alınmaması için yapılacak işlemler belirlenmelidir. Cezaevinde çalışan sayısı mümkünse azaltılmalı ve esnek çalışma düzenine geçilmelidir. Cezaevinde çalışanların, mahkumların ve varsa ziyaretçilerin günlük olarak Covid-19 belirtileri açısından taranması önerilir. Bu tarama kapsamında kişilerin riskli bölgelere seyahat öyküsü ya da Covid-19 hastası ile temas öyküsü olup, olmadığı irdelenmelidir. Ayrıca cezaevi çalışanının aynı evdeki yakınlarında üst solunum yolu enfeksiyonu olup, olmadığı sorgulanmalıdır. Eğer cezaevi çalışanı ya da onunla aynı evde yaşayan bir yakını, Covid-19 hastalığının olası vaka tanımına uyan belirtilere sahipse, çalışanın o gün işbaşı yapması engellenmelidir. Saptanan hasta kişilerin tedavisi ile temaslılarının izlemi konusunda kamu sağlığı otoritesinin önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir. Çalışanın ya da aynı evde birlikte yaşayan kişinin Covid-19 hastası olmadığı anlaşılırsa çalışan işbaşı yapabilir.
Cezaevi çalışanların toplu ulaşım araçları ile işe gitmemesi önerilir. İşe gidiş gelişler özel araçları ile ya da Covid-19 önlemleri alınmış servis araçları ile sağlanmalıdır. Servis araçlarında çalışanların arada en az 1 metre mesafe bırakılarak seyahat etmesi sağlanmalı, servis sonrasında araçların havalandırılması ve uygun şekilde dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır. (Sulandırılmış çamaşır suyu ile elle temas edilen yerlerin silinmesi) Çalışanların cezaevi içinde ve dışında kullanacakları giysileri birbirinden ayrı olmalıdır. Cezaevinde mümkün olan en az sayıdaki personelle hizmet verilmeli ve aynı personelin hep belirli koğuşlara hizmet vermesi sağlanmalıdır. (bir personel cezaevindeki çok sayıdaki koğuşa hizmet vermemeli) Cezaevi çalışanlarının bir arada oldukları ortamlarda aralarında en az 1 metre mesafe bırakılmalı, odaların havalandırması ile el ve yüzey dezenfeksiyonuna özen gösterilmelidir.
Cezaevi personeli, tutuklu ve hükümlüler ile eğer varsa ziyarete gelenler Covid-19 hastalığından korunma konusunda bilgilendirilmelidir. Cezaevine yeni tutuklu, hükümlü alınırken 14 günlük izolasyon koğuşlarında kişilerin izole edilmesi sağlanmalıdır. Cezaevindeki bütün koğuşlar düzenli olarak havalandırılmalı ve özellikle elle dokunulan yüzeyler olmak üzere tüm yüzeylerin Covid-19'a etkili dezenfektanlar aracılığı ile dezenfekte edilmelidir. (%10'luk çamaşır suyunun 1/100'lük seyreltilmesi ile hazırlanan solüsyonla) Tuvaletlerde yeterli miktarda sabun ve kağıt havlu; koğuşlarda da el dezenfektanı bulundurulmalı, kişisel eşyaların ortak kullanılmaması ve solunum hijyeni gibi hastalıktan korunma önlemleri konusunda çalışanlar ve mahkumlar bilgilendirilmelidir. Cezaevinde çalışan bütün personel, çalışma saatleri boyunca maske kullanmalıdır. Personel ve mahkumların bilgilendirmesi için afiş, broşür gibi materyallerin kullanılması uygun olur.
Covid-19 hastalığının cezaevinde yayılımının engellenmesi için yapılması gerekenler
Covid-19 hastalığının cezaevine sokulmaması için gerekli çalışmalar yapılsa bile hastalığın görülmesi söz konusu olabileceği için cezaevi Covid-19 eylem planı içinde hastalığın yayılımını engellemeye yönelik önlemlerin belirlenmesi uygun olur. Bu kapsamda hastalığı ağır geçirmesi söz konusu olabilecek, 50 yaş üzeri kişilerle, altta yatan hastalığı bulunan (hipertansiyon, diabet, kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık) kişiler aynı koğuşa alınmalıdır. Bu koğuşlarda ranzaların arasında en az 1 metre mesafe olmalı, mahkumların bir boş, bir dolu olacak şekilde çapraz yerleşimi sağlanmalıdır. (Bir ranzada yatan mahkum altta ise onun yan tarafında bulunan mahkum üstte olacak) Cezaevinde farklı koğuşlarda bulunan mahkumların birbiriyle temas etmesi önlenmelidir.
Olası Covid-19 hastası ile karşılaşıldığında en kısa sürede hastaya tanı koyma, sevk ve izolasyon işlemlerinin nasıl yürütüleceğine yönelik algoritmalar Covid-19 eylem planı kapsamında belirlenmelidir. Eğer sevk işlemi cezaevinin kendi aracı ile yapılacaksa, sevkte görevli personele uyulması gereken enfeksiyon kontrol yöntemleri konusunda eğitim verilmelidir. Hastanın cezaevinde izole edilmesi sağlanacaksa, ilgili personel bu işlem sırasında izlenecek enfeksiyon önlemleri konusunda bilgilendirilmiş olmalıdır. Hasta çıktığı durumlarda hasta ve temaslıları ile bunların yakınlarıyla da iletişim kurularak gerekli bilgilendirme yapılmalıdır. Hastaların damgalanma ve ayrımcılığa maruz kalmasına izin verilmemelidir. Olası Covid-19 hasta yönetimi ile ilgili hazırlıklar kamu sağlık otoritesi ve pandemi hastaneleri ile koordineli şekilde yapılmalıdır. Bu planlama cezaevinde çok sayıda hasta olması ve bunların bir bölümünün yoğun bakıma gereksinim duyması senaryolarını da kapsamalıdır.
Covid-19 hastalığının cezaevinden dışarıya geçişinin engellenmesi için yapılması gerekenler
Cezaevi Covid-19 eylem planında yer alması gereken bir diğer konuyu cezaevinde Covid-19 hastası saptandığında, hastalığın dışarıya yayılmasını önlemeye yönelik yapılması gerekenler oluşturmaktadır. Bu durum özellikle yasal değişiklikle bazı tutuklu ve mahkumların tahliyesine karar verilirse önem kazanacaktır. Tahliyesine karar verilen mahkumların koğuşlarında Covid-19 hastası tespit edilmiş olursa, tahliye öncesi izlenecek izolasyon ve karantina prosedürleri, cezaevi Covid-19 eylem planında belirlenmiş olmalıdır.
Cezaevinde Covid-19 eylem planının bir diğer önemli unsurunu risk iletişimi oluşturmaktadır. Hazırlık sürecinden başlayarak Covid-19 salgınına ilişkin cezaevindeki gelişmelerin zamanında ve şeffaflık ilkesine uygun olacak şekilde kamu sağlık otoritesi ile koordineli şekilde ele alınması gerekir. Kaygının azaltılması ve önlemlere uyumun sağlanması için gelişmelerin cezaevi personeli, mahkumlar, mahkum yakınları ve basınla paylaşılması uygun olur. Konuyla ilgili iletişim sırasında var olan durumla ilgili bilgi verilirken, herkesten ne yapmasının beklendiği de belirtilmelidir. Cezaevindeki mahkumların, yakınlarıyla görüşememesi stresse yol açabilir. Cezaevine ziyaretçi kabulünün en aza indirilmesi gerekliliği nedeniyle mahkumların yakınlarıyla telekonferans yöntemiyle görüşme yapabilmesine yönelik teknik alt yapı oluşturulabilir.
Halk Sağlığı Uzmanı
www.drdeniz.net
Twitter: @drdenizakgun
Instagram: drdenizakgun
Facebook: drdenizakgun
Not: Pandemi süresince twitter hesabı aracılığıyla literatüre dayalı günlük bilgilendirme paylaşımları yapılmaktadır. Her türlü soru ve sorununuz için sosyal medya hesaplarım üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Kayıtlar
